جلوه شکارگاه های ساسانی در آرایش کاخ های اموی با مقایسه موردی تاق بستان کرمانشاه و کاخ قُصَیر عَمره

هنر روزگار ساسانیان در بسیاری از ویژگی های خود، چکیده ای بسیار پربار از زمینه های هنری ایران باستان و در واقع واپسین نمود آن شناخته شده است. در هنر ساسانیان، هم ویژگی درباری و هم نمودهای مذهبی به چشم می آید. در این نوشتار، تأثیر هنر ایرانی- ساسانی در زمینه جلوه های شکارگاه شاهانه در آفرینش هنر درباری امویان، با مقایسه موردی یکی از کاخ های اموی (قُصَیر عَمره) و یک اثر ارزنده از دوران ساسانیان در باختر ایران (تاق بستان کرمانشاه) بررسی گردید. هدف از انجام پژوهش، شناخت هرچه بیش تر نفوذ هنر ایرانی- ساسانی در هنر پس از آن دوره (هنر اسلامی) و به ویژه هنر غیرمذهبی در قالب هنری شاهانه و درباری که امویان از ایرانیان برگرفته اند، بوده است. در این جستار، هم چنین ویژگی های بارز هنری هر دو مورد مقایسه شده، مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت جانوران تزئین شده، گیاهان و نقش مایه های نمادین در هنر ساسانی موضوعی است که هنوز نیاز به اندیشه بیش تری دارد. هنرهای تزئینی ساسانی، اغلب نمادهایی ویژه و حتی ناشناخته را بازگو می کنند که برخی از آن ها با همان مفهوم و یا شاید بدون مفهوم نمادین در هنر اموی نیز، نفوذ کرده است. آن چه از نتیجه این پژوهش برآمده، نشان می دهد که در بسیاری از جنبه ها نقوش تاق بزرگ که تداعی کننده صحنه های شکار و بزم شاهانه است، نفوذ خود را در نگارگری کاخ قُصَیر عَمره نشان داده است. این نکته، می تواند بدین معنا باشد که یا هنرمندان دربار اموی که شاید برخی از آن ها ایرانیان بوده اند، از نزدیک این تاق را دیده و گرته برداری انجام داده اند و یا این که نمونه های هنری همانند آن را در دسترس داشته اند؛ البته این نوشتار تأکیدی ندارد که نقوش تاق بستان را نمونه ای مستقیم برای وام گیری هنرمندان نگارگر در قُصَیر عَمره به شمار آورد و تنها با معرفی نمونه هایی از همانندی های میان آنان، گوشه ای از تأثیر هنری، از واپسینه ی روزگار ساسانی به آغاز اسلام را نشان می دهد.